Zuurkool (al dan niet met bal). Voor mij één van de toppers qua stampotten in de winter. Dat het te maken heeft met Gronings ontzet heb ik nooit geweten. Al doende leert men.
Zuurkool
gefermenteerde witte kool
Wat is nou eigenlijk zuurkool? Gefermenteerde witte kool. Meestal koop je het kant en klaar in de supermarkt. De geschiedenis laat zien dat de Tartaren (steppenvolkeren) het lastig vonden om die grote witte, zware kolen mee te slepen op hun trektochten. Daarom sneden ze de kool fijn en vervoerden het in hun zadeltassen. Na een lange tocht ontdekten ze dat de kool aangenaam zuur was geworden. Natuurlijk fermentatie. Achteraf met veel gezonde eigenschappen. De witte kolen worden ontdaan van het buitenste blad, schoongemaakt, gesneden en bestrooid met zout. De kool gaat hierdoor gisten en worden zetmeel en andere koolhydraten omgezet in melkzuur. Vroeger deden onze moeders dat in de welbekende ‘Keulse Pot’. Daardoor lichter verteerbaar (bevat weinig zout) dan witte kool. Het bevordert de darmflora en de stoelgang (en is rijk aan Vitamine C).
Bommen Berend
Bommen Berend
De bisschop van Münster wilde het land van de Groningers weer terugpakken. Vooral de protestantse Groningers bekeren. Op zijn weg vanuit Duitsland, nam hij Coevorden in. Bourtange bood weerstand met 200.000 kogels (vestingstad) dus die sloeg hij maar over. Carl van Rabenhaupt (edelman en verdedigingscommandant van Groningen), had zijn kanon op de Grote Markt opgesteld (De Groote Griet). Rabenhaupt laat een gedeelte onder water zetten zodat Von Galen (Bommen Berend) alleen via het zuiden kan aanvallen. Hij zorgt voor grote hoeveelheden munitie en laat studenten en burgers zich bewapenen.
In Haren bood men weinig weerstand aan het geweld van deze Duitse Bisschop. Bommen Berend (zoals hij werd genoemd) schoot vijf dagen (met bommen, keien en brandbommen) vanaf deze plek op de Groningse stadsmuren. Eén bom kwam zelfs tot in de Ebbingestraat. Het verzet werd na een tijdje best wel wanhopig. De Groote Griet richtte wel een enorme ravage aan maar verdreef de vijand niet.
Zuurkool
Bommen Berend genoot van de omgeving
Bommen Berend genoot van de omgeving. Tijdens het plunderen in Haren kwam hij er achter dat de zuurkool (met spek) hier wel heel lekker smaakte. Tijdens het nuttigen van zo’n lekker bordje zuurkool ontsnapte hij ternauwernood aan een van de twintigponders die op hem afgeschoten werden door de Groote Griet. Onder zijn manschappen braken allerlei ziektes uit door de lang aanhoudende regen. Toen wist hij dat deze hele missie zinloos was en beval zijn manschappen zich terug te trekken (op 27 augustus). Lang verhaal kort: De inname van Groningen werd voorkomen en Groningen viert sindsdien iedere 28 augustus feest. Gronings Ontzet. Als een Groninger zegt ‘we hebben oorlog vanavond’ betekent het dat er zuurkool met een Bommen Berendbal wordt gegeten.
Loflied Groote Griet:
loflied Groote Griet
Grote Griet ben ik gehieten,
Om wijd en weer kon ik wel schieten,
Ik kreeg een kogel in mijn mond,
Ik schoot hem door de Haarder toren,
En toen nog zeven voet in de grond.
Groote Griet, Dikke Bertha, Lange Max, allemaal namen van lange-afstandswapens. Geschut kreeg in de loop van de tijd nogal wat bijnamen blijkt maar weer en ik weet wel zeker dat er nog veel meer (koos)namen gegeven werden aan wapens door de manschappen die ze bedienden.
Bij het Leids ontzet wordt traditioneel hutspot gegeten. Dat is me ooit eens verteld, maar dat bij het Gronings ontzet traditioneel zuurkool met een gehaktbal hoort was me onbekend. EEn traditionele eierbal lijkt me in dit geval meer op zijn plaats dan een gehaktbal. Of is het een bal des gehakts van een speciale samenstelling?
Ik ben Groninger en wist niet eens dat er zuurkool werd gegeten. Wat je zegt de eierbal is natuurlijk ook typisch Gronings …