Voorzetsels. Je gebruikt ze iedere dag op ieder moment. Soms zijn er twijfelmomentjes. Ken jij ze ook? Zit ik voor, achter of zelfs op mijn laptop? We hadden het er laatst over aan tafel. Hilariteit natuurlijk maar ik ben het uit gaan zoeken. 

Voorzetsels

voor of achter je laptop

Zit je achter of voor je laptop? Zit je voor of achter de geraniums? Als je er over na gaat denken kun je niet direct een logisch antwoord bedenken. Discussie aan tafel over het gebruik van deze voorzetsels. Toen mijn zoon uitlegde dat het te maken had met het actief bezig zijn of niet, gingen bij mij ineens de lampjes branden. Actief of passief. Je kunt al met al dus: aan, achter, voor of op de laptop zitten. Je bent dan werkend, actief of hartstikke passief. Letterlijk genomen zie je niet iemand stiekempjes achter de laptop zitten toch? Je zit daarentegen wel achter het stuur …

In het algemeen

op de piano …

Meestal gebruik je automatisch het voorzetsel ‘achter’ voor iets, waar je actief mee bezig bent. Achter de boeken (studeren), achter het aanrecht (koken), achter de piano maar ook achter de geraniums zitten (zie alinea ‘ingewikkeld’).  Soms is in plaats van achter ook aan mogelijk: achter/aan de piano of achter/aan het aanrecht. Nog steeds ben je actief met dit voorzetsel.

voor de tv en achter de camera

Dit betekent aan de andere kant, dat als er geen sprake is van actief bezig zijn en je kijkt alleen ergens naar, gebruik je het voorzetsel  ‘voor’.  Daarom is het voor de tv zitten en voor de spiegel staan of zitten. Als je het uit moet leggen is het niet meer dan ‘letterlijk, met het gezicht gekeerd naar’.  Volg je het nog?  Want bij het beeldscherm ontstaan twijfel. Ook taalkundigen. Als je met het beeldscherm de computer bedoelt, ben je meestal actief bezig en gebruik je ‘achter’. Als je je beeldscherm niet meer dan een projectiescherm ziet,  zou je dus ook ‘voor’ kunnen gebruiken. Te vergelijken met de tv en de spiegel.

Letterlijk

achter het aanrecht of er op?

Voor en achter kunnen ook nog eens een letterlijke bepaling aangeven. Je koffie staat voor het beeldscherm. De lamp hangt voor de spiegel.  Als je toevallig op een pianokruk gaat zitten omdat er geen plek is om te zitten, kan het zijn dat je voor de piano zit. Als je je omdraait en gaat zitten spelen, zit je in eens achter de piano. Meestal is dat natuurlijk wel de bedoeling. Tenzij je geen piano kunt spelen.

Ingewikkeld

Om het helemaal ingewikkeld te maken, kun je ook nog eens op papier werken of op de computer zitten.  Als je dit letterlijk zou nemen krijg je visueel best een vreemde situatie. Maar deze situatie geeft gewoon aan dat je zit te werken. Sommigen randdebielen in onze samenleving hebben ooit wel op de printer gezeten om een afdruk te maken van hun blote achterkant. Tja; hier wijdt ik verder geen voorzetsels aan. Levert gevaarlijke situaties op.

achter de tralies in de gevangenis

Waar wij het meest om moesten lachen is het ‘achter’ de geraniums zitten. Je bent letterlijk achter de geraniums en ziet je leven voorbij gaan. Vanuit dit begrip is (om het lastig te maken) de figuurlijke betekenis ontstaan. Werkeloos thuis zitten, niet actief zijn. Je zit ook ‘achter de tralies’. Je zit letterlijk achter de tralies; je bent gevangen.

De taal kent geen beperkingen, in de beperking toont zich de mens. (bron: Freek de Jonge).