Nieuwjaar. Begint deze dag in de winter of in de lente?

Nieuwjaar. Vroeger vierden we de jaarwisseling in de lente. Pas later bedacht iemand dat het nieuwe jaar op 1 januari moest beginnen. Hoe zit dit nu eigenlijk?

Nieuwjaar

Vroeger begon het nieuwe jaar bij het begin van de lente (Assyrische kalender). Lijkt me wel lekker. Niet staan te kleumen met je glas bubbels maar lekker in je korte broek en slippers. In de tijd van de zonnewende (vanaf 21 december) vierden de Germanen oud-en nieuw in de winter. Zo ongeveer 12 dagen en nachten; Joelfeest. Het begon op 21 december (langste nacht van het jaar) en duurde tot 1 januari; het huidige nieuwjaar. Bij de Romeinen begon het nieuwe jaar op 1 maart.

Julius Caesar voerde in 45 vChr. de juliaanse kalender in en liet het nieuwe jaar op 1 januari beginnen. Zij offerden aan de god Janus (genoemd naar januari) om hem mild te stemmen voor het jaar dat komen ging. Janus had twee gezichten; één kijkt vooruit en de andere naar achter. Op die manier keken de Romeinen naar het vorige en toekomende zonnejaar. En dat vond de keizer een mooi begin om het nieuwe jaar te vieren.

Heidense gewoonten

andere gewoontes en rituelen

Gedurende de Middeleeuwen werden op verschillende plaatsen, twee of meer datums gebruikt voor nieuwjaar. Lekker onhandig denk ik. Pas in de zestiende eeuw gingen de meeste landen in Europa nieuwjaar op 1 januari vieren. De feesten lijken op de viering van de heidense midwintertijd. Vaak al op avond er voor (New Year’s Eve bijvoorbeeld).  Deze dag werd door sommige landen gekoppeld aan de heilige aan wie deze dag gewijd is (Sylvester). Sylvester was een paus uit de vierde eeuw; zijn feest valt op 31 december, vandaar.

Voor ons betekent het dat de kerstdagen achter de rug zijn. We kopen champagne, vuurwerk en oliebollen en schudden elkaar de hand. We zeggen het oude, het liefst samen, vaarwel en zien het nieuwe jaar vol verwachting tegemoet.  Gelukkig gaat de zon zonder moeite gewoon weer op.

Vuurwerk

geesten verjagen

De geesten van de overledenen en demonen werden verjaagd door het maken van vuren. Om dit kracht bij te zetten maakte men veel lawaai. De goden moesten gunstig gestemd worden. Hiervoor werden offers gebracht, die men na het ritueel opat (of opdronk). Wij steken rond de jaarwisseling nog steeds vuurwerk af en luiden de klokken.  Wij brengen niet echt offers maar eten wel oliebollen, wafels en knijpertjes samen met een overvloed aan drank. De laatste jaren storten we ons massaal in het koude water, we luisteren en kijken naar het traditionele Nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker in Wenen en zien ieder jaar het schansspringen in Garmisch-Partenkirchen.

Technisch en wetenschap

frisse start van het nieuwe jaar

Volgens geleerden markeren we de tijd op deze manier. We willen niet ’te laat’ opmerken dat de tijd voorbijgaat. Als onderdeel van de werkelijkheid, krijgen we een beetje grip op de werkelijkheid. Door een grens te trekken (symbolisch) in deze werkelijkheid krijgen we overzicht. Daarom vieren we nieuwjaar of een verjaardag. Tijdens de jaarwisseling beseffen we ons dat er weer een jaar voorbij is. Het verleden laten we achter ons en maken tijd voor nieuwe dingen. De frisse start samen met anderen; met of zonder voornemens.

Ik wens je een boeiend, inspirerend, constructief en vooral gelukkig 2020.