Verlies van een dierbare; wat zeg je vooral niet

Verlies van een dierbare; we maken het allemaal mee. Corona of geen Corona. Hitte of geen hitte. Geluk of heel veel pech. Wat zeg je wel en wat zeg je vooral niet. Probeer er voor elkaar te zijn.

Verlies van een dierbare

De afgelopen weken maakten wij het mee. We verloren dierbaren. Verlies met veel pijn. Eerst onze lieve vriend die aangetipt werd door een witte raaf en vlak daarna een oud collega. Zij werd ziek in de week dat ik mijn ontslag kreeg (2015). We hebben toen veel met elkaar gesproken. Zij had heel andere problemen dan ik.   Vriendschappen zijn van onschatbare waarde; en om je leven te delen met je dierbaren. Ik heb door al deze shit (ja gewoon shit) veel geleerd over het begrip ‘relativeren’.

Wat zeg je en wat zeg je vooral niet

In de steun naar nabestaanden is het lastig. Ook al is het familie of zijn het je beste vrienden. Lastig om überhaupt tot steun te zijn maar ook lastig om iets te zeggen. Wat je zegt voelt soms ongelooflijk ongemakkelijk. Je bedoelt het goed maar de woorden glibberen soms letterlijk door je vingers. Iedereen weet dat vermijden en niets zeggen, ook niet helpt. Maar ja, dat jij je ongemakkelijk voelt staat in geen verhouding tot de ellende van de ander. Houd je het dan bij ‘gecondoleerd’  of ‘sterkte’?  Waar help je de ander mee? Hoe steekt de ander in dit soort zwarte tijden in elkaar?

NB: Gecondoleerd betekent trouwens ‘ik deel je pijn’. Als je niet weet wat je moet zeggen, zeg dat dan gewoon.

Initiatief bij de rouwende

Bel me maar of laat maar weten of ik iets voor je kan doen. Woorden vol liefde en goede bedoeling. Maar je legt het initiatief dan bij de rouwende. Hun hoofd staat wel ergens anders naar. Volgens mij heb ik dit ook regelmatig gezegd; bedenk ik me.  ‘Denk goed om jezelf’ ook zo’n inhoudsloze opmerking bedenk ik me achteraf.  ‘Wees zuinig op jezelf’. Wat moet iemand daar mee? Gelukkig heb ik regelmatig zelf gebeld en ben op bezoek gegaan.  Aangekondigd. Meestal kon ik niet veel doen.  Vriendschap zit ‘m dan in basale dingen. Troosten, kopje thee maken en samen een broodje eten buiten onder de druivenstruik. Of gewoon kletsen, samen lachen of samen huilen.

Blunders en fouten

Helemaal fout zijn de zinnen waarin je aangeeft … dat het maar beter was. ‘Gelukkig hoefde hij niet verder te lijden’, ‘fijn dat je zo veel warme herinneringen hebt’, ‘ze was al ver boven de zeventig (dat haalt niet iedereen)’ of zoiets van dat het over een tijdje wel weer goed komt en dat je wel een nieuwe partner vindt. Of zeggen dat het allemaal wel meevalt (ze was toch al niet meer aanspreekbaar). Verlies van een dierbare hakt er nl. verschrikkelijk in. Als je dat niet meemaakt, heb je geen idee wat je overkomt volgens mij.

Rationeel denken is geen optie. Laat ruimte voor verdriet en de bijbehorende pijn. Respect dus. Wuif het niet weg. Ongeduldig zijn is net zo erg. Tijd is geen bepalende factor. Blijf luisteren en praat niet snel over je eigen ervaringen. Het gaat om gevoel, niet om feiten.

Wat doe je vooral wel:

Stel iets gezellig voor. Dat kan samen een kop koffie drinken zijn, shoppen of een wandeling maken. Praat zelf ook over de overledene, over het verlies, haal herinneringen op. Let op dat je niet vergeet dat het leven voor ons gewoon doorgaat maar dat de ander heel lang intens verdrietig kan zijn. Denk om verjaardagen en feestdagen.

Ik probeer zo veel mogelijk mezelf te blijven en reageer vanuit mijn gevoel. Gelukkig scheelt het dat ik me niet zo snel ongemakkelijk voel. Samen huilen, met uitgelopen mascara en een snotneus; het kan me allemaal niets schelen. Ook al zitten er honderd man te kijken. Aandacht en liefde is belangrijk. Dat zou ik zelf ook graag willen. Zo probeer ik mijn pad hierin te vinden.

…. wonden die onzichtbaar zijn, doen het meeste pijn.