Spiegel; wie heeft de spiegel uitgevonden?

Spiegel

Vroeger keek men simpelweg via een stilstaand wateroppervlak naar zijn of haar eigen spiegelbeeld (Narcissus). De eerste spiegels die door de mens als gebruiksvoorwerp gemaakt werden dateren uit de oudheid. Een glasachtige vulkaansteen, obsidiaan, werd gepolijst en aan de wand bevestigd om als spiegel te dienen.  Heel vroeger werden ronde koperen (of bronzen) schijven gepolijst tot ze zodanig blonken dat je je spiegelbeeld erin kon zien.

Stilstaand water

De Romeinen en Egyptenaren maakten, weer veel later, spiegels uit glas met een laagje metaal, lak en soms bladgoud.  De glasblazer blies een glazen bol en liet, als deze nog gloeiend was, deze voorzien van een mengsel van metalen (lood en tin). Als het glas was afgekoeld, sneden ze de bol in stukken. Zo kreeg je kleine, gebogen spiegeltjes met een handvat van hout, been of ivoor. De achterkant van de spiegel werd vaak versierd met voorstellingen uit de Griekse mythologie. Vrolijke afbeeldingen, zoals liefdestafereeltjes en religieuze plechtigheden, afbeeldingen van goden en gesprekssituaties. Later ontstond de kwikspiegel. Het productieproces bleef gelijk, maar voor het spiegelende oppervlak werd een mix van tin en kwik gebruikt. Omslachtig, tijdrovend en dus peperduur (over de giftige kwikdampen maar niet te spreken). In Nederland werd dit proces verboden (1886).

Lodewijk XIV

In Frankrijk maakte men glas volgens het gietproces; spiegelglas. De methode is waarschijnlijk overgenomen uit Italië. Een duidelijk verschil met het toen al bestaande vensterglas.  Het ging toen vooral om verfraaiing van het interieur. Vooral koning Lodewijk XIV had veel spiegels in zijn paleis. Omdat hij dit niet via Venetië wilde importeren bouwde hij zijn eigen glasfabriek. In deze fabriek (in Tourlaville) werkten wel zo’n twintig glasblazers uit … ja hoor … Venetië. Deze spiegels hangen nog steeds in het Paleis van Versailles.

Door de jaren heen veranderde dit proces in een chemische methode. Het glas werd voorzien van een laag zilver. Door een zilvernitraatoplossing te verhitten scheidde zilver zich af op het  glasoppervlakte en ontstond er een schitterende spiegel. Dit basisprincipe werd door de jaren heen verder ontwikkeld en leidde tot vele verbeteringen en octrooien.

Van tafel naar lopende band

Omdat de spiegels steeds groter moesten worden, werd het vloeibare glas uitgegoten op een vlakke tafel. Daarna werd het uitgewalst. Om het transparant te laten worden, moest het geslepen en gepolijst worden. Kostbaar en arbeidsintensief. Alleen al om de glasplaat te slijpen, waren twee ‘glasslijpers’ een maand aan het werk. Daarna moesten de polijsters een dag of twaalf heel hard werken om de plaat te polijsten. Later werd met behulp van de stoommachine het glas op grote, draaibare ronde tafels geslepen (met zand en water). Pas zo rond 1925 slaagde men er in het slijp- en polijstproces te automatiseren. De Duitser Liebig vond waarschijnlijk de zilverspiegel uit; de basis waarmee onderzoekers later zijn verdergegaan.  Nu gaat alles volledig geautomatiseerd. Glasplaten liggen op een lange band, worden gereinigd, voorzien van een laagje zilvernitraat en koper en daarna afgelakt om de kwetsbare spiegellaag te beschermen.

Waarom kun je jezelf zien in een spiegel?

Een spiegel (rond, ovaal, vierkant of facet geslepen, vlak, bol of hol etc.) weerkaatst licht zonder ‘verstrooiing’.  bestaat uit drie lagen. De buitenste laag bestaat uit (super glad) glas. Het glas houdt de spiegelende laag bij elkaar en beschermt hem. Daarachter zit de spiegelende (reflecterend) laag met zilver of aluminium. Deze bestaat uit een dun laagje metaal. De lichtstralen gaan door het glas heen en de spiegelende laag weerkaatst deze stralen. Aan de achterkant van de spiegel zit de deklaag. Deze laag bestaat uit laagjes lak. Op die manier kijk je niet door de spiegel heen en kun je jezelf of iemand anders bewonderen.

… Spiegeltje spiegeltje aan de wand …