Prinsjesdag en de geschiedenis van de Gouden koets

Prinsjesdag in Nederland. Dit jaar geen Ridderzaal, geen koets (de gouden, noch de glazen), geen balkonscène, geen Oranjefans en veel minder genodigden.  Hoe lang vieren we dit al met alle (demissionaire) kabinet tradities?

Prinsjesdag

Op Prinsjesdag is de Gouden Koets niet meer weg te denken. Niet uit het politieke leven, niet uit de ‘derde dinsdag van september’ maar ook niet uit onze tradities. Hoe belachelijk het ook voor menigeen lijkt dat de Koning en Koningin samen in zo’n oud apparaat door Den Haag rijden, het hoort er toch een beetje bij. De Gouden Koets werd in 1898 geschonken door de Nederlandse bevolking aan Koningin Wilhelmina. Daarvoor werd de Glazen Koets vaak gebruikt voor officiële plechtigheden. In 1901 werd de Gouden Koets voor het eerst gebruikt voor het huwelijk van Wilhelmina en prins Hendrik. Op dit moment in de werkplaats om gerestaureerd te worden. Verder is de viering erg sober in verband met het corona-virus. Zo sober dat de zorg geen structurele loonsverhoging krijgt.

Wij voeren ondertussen een discussie over de beschilderde panelen.  Op deze panelen zie je onderdanige bewoners van de voormalig Nederlandse koloniën. Laten we niet moeilijk doen denk ik dan. Als het sommige mensen tegen de borst stuit, haal je die deur eruit en bewaar je die ergens in een museum. Nieuwe deur er in met een vrolijk printje en klaar is kees (nou ja, Alexander dan). Ik ben absoluut tegen het feit dat sommigen onze geschiedenis uit de samenleving willen trekken. Wij zijn onze geschiedenis. Soms trots en soms vervuld met schaamte. Maar dat gevoel kennen we in ons persoonlijk leven toch allemaal? Dat ga je ook niet elimineren? Dat draag je mee; om te leren bepaalde dingen in de toekomst beter te doen. Leren heet dat.

Staten Generaal

Den Haag

Geschiedenis en de Staten-Generaal. Bij de eerste in bijeenkomst van de Staten Generaal was er een officiële openingsplechtigheid. De leden legden de eed af in handen van soeverein vorst Willem. De opening vond plaats in de Trêveszaal in Den Haag. Na wat omzwervingen nu in de Ridderzaal. Eigenlijk zou je dit al een soort Prinsjesdag kunnen noemen. De naam Prinsjesdag stamt uit de 18e eeuw;  slaat op de kinderen van de Oranjegezinden die bij de viering van de verjaardagen van de stadhouderlijke familie feestelijk gekleed waren. In de 19e eeuw werd Prinsjesdag in oktober gehouden. De Gouden Koets werd na 1903 af en toe van stal gehaald. De traditie van het voorlezen van de troonrede bleef bestaan.

Derde dinsdag september

Koning of Koningin

Vroeger was de eerste maandag in november de dag voor de opening van de zitting van het parlement. Later (1815-1848) werd dat de derde maandag in oktober. Later werd Prinsjesdag met een maand vervroegd. Gewoon uit praktisch oogpunt. Ambtenaren waren ook toen al niet zo heel snel. Om te voorkomen dat Kamerleden op zondag moesten reizen werd de maandag veranderd in de dinsdag.

Koning of Koningin

… prins

Als de Koning (of Koningin) door wat voor omstandigheden niet aanwezig kan zijn kan de minister-president de troonrede voorlezen. Omdat Willem III ziek was in 1889 en 1890, en Wilhelmina in verwachting was in 1908, heeft de minister-president op die momenten de troonrede voorgelezen. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de heersende vorst zich absoluut niet achter de politieke keuzes kan stellen en wegblijft.  In eerste instantie was een meerderjarige zoon aanwezig bij het voorlezen van de troonrede. Later (na 1890) vervulden de echtgenotes van de Koning pas een rol.

In 1974 werd Prinsjesdag zonder pracht en praal gevierd door een gijzeling in de Franse Ambassade. Ook in 2001 vierde Nederland een sobere Prinsjesdag vanwege terroristische aanslagen in de VS. De Gouden Koets stopte symbolisch voor de Amerikaanse ambassade. Dit jaar weer een sobere plechtigheid maar dan om een nog steeds rond reizend Virus.