Plebs. Wat betekent dit woord eigenlijk?

Plebs.  Bargoens voor het lagere volk. Wanneer spreek je over plebs? Weet jij iets over deze term? Ik heb het jarenlang verkeerd geïnterpreteerd.

Plebs

De grijze massa

Het woord (of misschien beter de term) komt uit het Latijn. De Romeinen duidden het gewone volk vroeger al aan met plebs. Een plebejer was een gewone doorsnee burger. In het Nederlands betekent het in het Bargoens zoiets als de meute, het gepeupel het klootjesvolk. De grijze massa. Negatief dus. Gebruikt voor asociale mensen; het uitschot (het schuim) van de maatschappij. De onderste klasse zeg maar. Laagopgeleid, heeft een laag inkomen en een huurhuis. De mensen in deze groep zijn alleenstaand en ontevreden (60 procent vrouwen en 40 procent mannen).

praatjesmakers

Hugo de Groot (1583-1645) betitelde zijn collega-rechtsgeleerden als ‘een horde praatjesmakers’ (plebs rabularum), waarbij hij deze term in negatieve zin gebruikte. Bijzonder he? Ik dacht altijd dat het kak was. De rijken en welvarenden onder ons. Fout.

Romeinen

wie voelt zich verheven boven de ander

In de Romeinse tijd was een plejeber een proletariër. Beter gezegd: Iemand die zo tussen de proletariërs (bezitslozen) en de patriciërs (Romeinse adel) in zat. .  Zonder politieke rechten. In Nederland gebruiken we deze term al sinds 1824. Ook met als betekenis minderwaardig volk, lage klasse of gepeupel. Maar vermoedelijk heeft het begrip al veel eerder, minstens sinds de zeventiende eeuw, een negatieve klank gekregen in onze taal.  De filosoof Spinoza (1632-1677) sprak regelmatig neerbuigend over het plebs. In die tijd voelde de een zich ook al verheven boven de ander. Dat is volgens mij een slechte genetische erfenis.

Egyptenaren

ingewikkelde economie

Het oude Egypte kende ook rangen en standen.  In de tijd toen de Europeanen als Neanderthalers door de bossen renden, hadden de Egyptenaren al een hoogstaande samenleving. Zij hadden ook een ingewikkelde economie. De verschillen in rijkdom (en dus macht) groeiden enorm. Als je werkte had je ook een bepaalde mate van macht. De toplaag bestond uit de Farao en zijn familie, edelen, priesters en hoge ambtenaren. De onderste laag bestond uit boeren, slaven en landarbeiders. Het beroep van een Egyptenaar bepaalde de macht en aanzien.
Ik weet niet of zij neerkeken op de onderste laag maar het zou me niet verbazen als ik zo een beetje de geschiedenis doorspit.

Ondertoon

verschillen op basis van status en aanzien

Plebs heeft dus vaak een negatieve ondertoon. Jammer. De term is door de tijd en onze cultuur, veranderd. Je zou het alleen nog kunnen gebruiken als je iemand wilt beledigen. Maar bedoel je dan iemand uit een sociale onderlaag? Iemand die geen werk heeft of iemand die de plantsoenen staat te schoffelen? Wie zijn dan de bovenlaag? Bestaat er nog zoiets als een gelaagde samenleving? Zijn er verschillen op basis van aanzien en bezit? Zou de bovenste laag van onze bevolking dan alleen bestaan uit autochtonen en westerse migranten? Advocaten, directeuren en tandartsen? Met koophuis en bolide voor de deur? Veel om over na te denken dus.

tokkies?

Je denkt bij plebs misschien ook stiekem aan het woord Tokkie. Maar dit zijn mensen met negatieve kwaliteiten en/of asociaal gedrag en dat kunnen ook hele welgestelde mensen zijn. Dat weten we allemaal zo langzamerhand.
De familie Tokkie kwam in 2005 op de Nederlandse televisie met veel negatieve aandacht. ‘Tokkie’ staat zelfs in de Van Dale.

Er is een reusachtig verschil tussen veel geld verdienen en rijk zijn. (Bron: Marlène Dietrich).