Kruiswoordpuzzel is ook ooit uitgevonden door iemand

Kruiswoordpuzzel. Heerlijk om de uitdaging aan te gaan. Ik vroeg me af welke creatieve geest dit ooit heeft bedacht.

Kruiswoordpuzzel

wie bedacht dit?

Wanneer en wie bedacht de eerste? Het satorvierkant rekenen we even niet mee. Die werd al gevonden in de ruïnes van Pompeï.  We houden het voor deze uitvinding op een jonge man, die ergens in Liverpool in het jaar 1862 werd geboren (Arthur Wynne). Hij zou (ongeveer) 20 jaar later bekend worden als de uitvinder van de kruiswoordpuzzel. Hij werkte bij de krant, de New York World. In 1913 bedacht hij voor de puzzelpagina in de kersteditie van de krant, een ruitvormige puzzel. De nieuwe uitdaging voor de lezers. De lezer moest horizontaal en verticaal antwoorden op raadsels invullen ‘cross-word’. De puzzel had toen nog geen zwarte vlakjes. Het werd een succes. Net zo populair als Dr. Denker van het Dagblad van het Noorden?

De eerste puzzelboekjes verschijnen jaren later. Binnen de kortste keren was er een complete oplage verkocht. De New York Times schreef desondanks scherpe kritiek. Zij vonden het kinderachtig om naar woorden te zoeken die in een passend patroon moesten worden gezet. Ordinair.

Zweedse raadsel

Een andere kruiswoordpuzzel verscheen al in 1890 in een Italiaanse tijdschrift.  Giuseppe Airoldi was de maker en noemde het ‘Per passare il tempo’ ( … om de tijd te doden). Die Italiaanse puzzel had een grid (rooster) van 4×4, zonder zwarte vakken, met zowel horizontale als verticale omschrijvingen. In 1925 publiceerde het Algemeen Handelsblad in Nederland de eerste kruiswoordpuzzel. Al snel daarna (1930) kwam het eerste puzzelboekje op de markt ‘Denksport’.

Op dit moment zijn er nog maar weinig echte kruiswoord-puzzelmakers. Sommigen doen er een dag over. Vooral het definiëren van de omschrijvingen blijkt een lastig en tijdrovend klusje te zijn. De computer heeft nu natuurlijk veelal overgenomen.

Leuke weetjes

niet iedere krant

In 1944 verschenen in de Britse krant The Daily Telegraph per ongeluk een serie kruiswoordpuzzels met codenamen uit de toen gevoerde oorlog.
Roger Squires blijkt de meest vruchtbare kruiswoordsamensteller te zijn. Hij publiceerde in 2007 zijn 66.666ste kruiswoordraadsel. Bovendien houdt hij het record voor het langste woord ooit gebruikt in een gepubliceerde kruiswoordpuzzel: het Welshe dorp Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch, dat 58 letters telt en omschreven werd als anagram.

Bizar: In 1924 vroeg een vrouw de scheiding van haar man aan omdat hij zoveel en zo vaak puzzelde dat hij geen tijd meer had om te werken. in 1926 pleegde een man zelfmoord; zijn afscheidsbrief was in de vorm van een kruiswoordpuzzel;  die helaas nooit werd opgelost. In The New York Times maken ze de puzzels progressief moeilijker van maandag tot zaterdag. De zaterdagpuzzels zijn zo moeilijk dat alleen experts ze in kunnen vullen. Laat staan de zondag-puzzel.