Koffiefilters en het plakrandje. ´s Morgens begin ik de dag met koffie. Gezet in een automaat met papieren filters. Toen ik voor de zoveelste keer het randje stond om te vouwen vroeg ik me eigenlijk af hoe zo´n filter is ontstaan. Zijn ze echt door een huisvrouw uitgevonden? En waarom vouw ik het randje eigenlijk?
Koffiefilters
lekkere hete bak
Koffiefilters zijn meestal van papier en scheiden het koffiedik van de koffie. We spreken bij deze manier van koffiezetten, dan ook over filterkoffie. Het (witte of bruine) papier is op een speciale manier gemaakt; bestaat uit hele kleine deeltjes. Zogenaamd semipermeabel papier. Half doorlatend. Het water wordt doorgelaten en het koffiedik blijft in het filter achter. Tegenwoordig heb je zelfs filterzakjes van snel groeiend bamboe.
Koffiedik
Amalie Auguste Melitta Bentz
Mevrouw Melitta Bentz was zo flauw van het koffiedik in haar koffie dat ze in een creatieve bui (in 1908) een stuk vloeipapier uit het schrift van haar zoon (Willy volgens de overlevering) gebruikte. Toen ze van andere moeders complimenten kreeg over haar koffie zonder koffiedik, vroeg ze (verstandige meid) een patent aan. Knutselen met een messing beker. Het messing werd later vervangen door porselein. Dit werd dus een behoorlijk succes. Het merk Melitta was geboren. Haar beginkapitaal was 73 cent. Leuk toch?
Koffiezetten
filterkoffie
De tijd van handmatig koffiezetten is (althans voor de meesten) voorbij. Mocht je dit zelf wel willen doen: Hiervoor zet je een plastic, glazen of porseleinen koffiefilter op een kan en schenk je er kokend water bij. Het water 2 minuten laten afkoelen tot 96 graden. De echte liefhebbers doen dit proces met liefde en veel toewijding. De meesten onder ons kiezen er voor om het automatisch te doen. Gemakkelijk en snel. Je kunt er ook nog eens bij weglopen. Na zo ongeveer 6 minuten is de koffie gezet. In deze 6 minuten kun je weer een hoop andere dingen doen.
Het filterapparaat werd al ruim 40 jaar gleden uitgevonden. Let bij de aanschaf op het wattage. Hoe hoger het wattage van het apparaat, hoe beter. De temperatuur moet eigenlijk zo tussen de 92 en 96 graden bereiken. Heel fijn als je meerdere espresso’s wilt maken bijvoorbeeld.
Koffie proeven
wit of bruin?
Dit ter zijde. Als je in de supermarkt staat zie je schappen vol koffiefilters liggen. Verschillende kleuren en verschillende maten. De witte zien er lekker fris en schoon uit. Toch koop ik altijd de bruine. Voor mijn gevoel beter voor het milieu. Ongebleekt. Duur en goedkoop. Wat zou het verschil in kwaliteit zijn. Wie heeft daar een antwoord op? Ik heb me voorgenomen om na deze (bruine, goedkope) filters eens de duurste witte te proberen. Misschien als je een super fijnproever bent proef je verschil. Ik in ieder geval niet. Nog niet.
Nu komen we bij mijn ultieme vraag. Waarom hebben koffiefilters een plakrandje?
randje omvouwen?
Ik heb me in dit plakrandje verdiept. Het randje dient er voor dat je nooit je filter in je apparaat hoeft te proppen. Om een optimaal resultaat te krijgen moet het filter nl. precies in de houder passen. Als je de randjes omvouwt, komt het papier dicht tegen de rand van de filterhouder aan en zit er tegelijkertijd ook diep in. Het papier kan (als het lekker strak tegen de wand aan zit) niet naar binnen klappen tijdens het zetten. Ook voorkom je met het dubbelvouwen dat de seallaag loslaat en de koffiedik zo in je koffie loopt. Ooit over nagedacht? Wij wel. Mijn echtgenoot vouwt zijn leven al die randjes om en ik heb hier al jaren redelijk hilarisch over gedaan. Pesten binnen het huwelijk zeg maar. Nu blijkt het toch zinvol te zijn geweest en voor mij een levensles (…). Die dat mannen wel degelijk verstand van het huishouden hebben.
Tips:
Nu we het hilarische (en informatieve …) gedeelte voorbij zijn wil ik toch nog een aantal tips met jullie delen. Geen eigen ervaring. Maar ik was verbijsterd. Dit kun je zoal met een filter doen:
- Je auto van binnen schoonmaken. Beetje olijfolie op het filter en schoonmaken dat dashboard. Ze werken net zo goed als een microvezeldoek.
- Vet absorberen. Als je vlees of vis te vet hebt gebakken kun je het deppen met een filter. Dit laat geen pluisjes achter zoals je soms wel hebt bij keukenpapier.
- Hetzelfde laken een pak bij het verwijderen van nagellak en bij het schoonmaken van je vette handen. Geen pluisjes.
- Als ik het mag geloven kun je je ramen zemen met een koffiefilter. Streepvrij worden ze hiervan. Als je de verhalen mag geloven. Misschien maak ik mijn afzuigkap er wel mee schoon in het vervolg.
- Je kunt er ook bloemen en vlinders van maken. Deze creatieve explosie verwacht ik niet.
- Mocht je een gat in de muur willen boren en er is niemand om de stofzuiger paraat te houden kun je ook een koffiefilter onder je boor hangen. Geen gruis op de grond maar netjes in het filter.
- Als laatste (schrikbarende c.q. verontrustende) tip wil ik met jullie delen dat er mensen zijn die hun kerstkaarten van filters maken. Bijna net zo erg als kerstballen en de eerder genoemde bloemen en vlinders.
Wie heeft nog meer ultieme, koffiefilter tips?
… durf ook eens buiten de lijntjes te kleuren …
Dat bruine koffiefilters niet gebleekt worden daar kan ik nog in meekomen maar dat ze allemaal altijd precies dezelfde kleur hebben moet betekenen dat ze door een verfbad gaan. Ik zou zomaar kunnen bedenken dat de bruine (geverfde) koffiefilter in het leven is geroepen om “de milieubewuste consument” te bedienen met het verhaal dat het om ongebleekte filters gaat en dat de rest “gewoon” wordt verzwegen. Papierpulp is van zichzelf namelijk niet bruin maar grauw. Ongebleekt wc-papier is toch ook niet bruin?
Er is een alternatief voor de papieren filters namelijk het zogenaamde “permanent koffiefilter”. Dit is een nylon of metalen (meestal RVS soms verguld en heel soms van echt goud) filter in dezelfde vorm en het zelfde gebruik als het papieren filter. Dit filter klop je na het zetten van een lekker potje koffie leeg in de gft bak en spoel je daarna schoon onder de kraan waarna je hem direct opnieuw kunt gebruiken. Een groot nadeel van papieren filters is dat ze veel smaak en aroma absorberen wat uiteindelijk ten koste gaat van het product dat uiteindelijk in je kopje belandt.
Nog een tip voor het papieren filter: gebruik het ook eens om frituurolie te filteren
Dat van die bruine filters is weer een eye opener. Geverfd. Zou het echt zo zijn? Ik zou me het zo kunnen voorstellen. Net als al die andere groene vinkjes op etenswaren. Zo’n permanent filter heb ik ook wel eens gehad maar vind het altijd gedoe om het uit te kloppen en schoon te maken. Misschien toch wel weer het overwegen waard. Je kunt nu ook porseleinen filters bestellen in allerlei kleuren. Handig voor als je alleen thuis bent en geen hele pot koffie wilt zetten.
Een weetje: koffiebonen bevatten cholesterol. Dit blijft bij filterkoffie achter in het filter (het vettige laagje wat je op de koffie ziet drijven). Bij koffie uit koffievolautomaten wordt dit niet weggefilterd, dus drink je veel van die koffie en heb je last van te hoog cholesterol…
Espresso of koffie uit een goede volautomaat vind ik persoonlijk wel veel lekkerder dan filterkoffie – ook hier geldt: elk voordeel hep ze nadeel… ?
Dus ook van veel koffiedrinken (volautomaten en dus ook halfautomaten) kun je een te hoog cholesterol krijgen. Wat je zegt; het is wel vaak smaakvoller. Dat zou ook kunnen komen door het effect van alle liefdevolle handelingen. Wij hebben een ‘gewoon’ koffiezetapparaat dus gooi ik er straks nog een extra bakje tegen aan.
Wij hebben een senseo dus geen koffie filter gedoe meer, maar vroeg me inderdd wel eens af waarom mensen de onderkant dubbelvouwen.. oke weer wat geleerd!
dat is weer een klasse apart, de Senseo. uiteindelijk gaat het er om dat we allemaal kunnen genieten van een heerlijke kop koffie.
Blijft de vette laag (ivm cholesterol) ook achter in een herbruikbare RvS filter of alleen in de papieren versie?
Daar heb ik zo geen antwoord op. Ik ga het voor je opzoeken. Gebruik jij een rvs filter?
Alleen bij een papieren filter blijft het cholesterolvet achter (helaas). Andere manieren van zetten (koffiemachines) dus – vaak – wel lekkerder, maar ook wat ongezonder…
Ik kon het niet vinden. Was gisteren al op zoek gegaan naar een antwoord en ben dus superblij met je reactie. Hebben we het hier dan over enorme hoeveelheden cholesterolvet? Wijn is ook lekkerder dan water … soms is het een bewuste keuze in een bourgondische levensstijl.
Bij de katoenen filters van Coffeesock blijft het vet ( cholesterol ) ook achter. Dit beloofd althans de fabrikant, en ik zie inderdaad nooit vet drijven. Wel moet je deze dus iedere keer schoonspoelen en af en toe uitkoken.
Interessant. Dank voor het delen.
Om het wat precieser aan te duiden, in de koffie zelf zit geen cholesterol, maar het gaat om enkele andere stofjes (o.a. cafestol en kahweol) die de galstofwisseling beïnvloeden, zodat er minder cholesterol in de lever afgebroken wordt en er daardoor dus meer in het bloed terecht komt.
Het gaat hier echter – bij een ‘normale’ koffieconsumpie – slechts om een kleine verhoging (2%), maar dat betreft dan wel weer voornamelijk het (slechte) LDL.
Dank je voor je aanvulling. Interessant om te lezen.
Hallo Vincent,
Kun je dat van het cholesterol en die galstofwisseling nog wat meer uitleggen? Ik overweeg namelijk om een rvs filter aan te schaffen, maar nu begrijp ik dat die ons niet behoeden tegen het slechte van ongefilterde koffie?
Dag Marie,
Het is niet anders dan ik al eerder zei, beter kan ik het niet uitleggen. In het kort nogmaals: In koffiebonen zit o.a. het stofje cafestol, wat met name het slechte LDL cholesterol verhoogt. Bij ouderwets koffiezetten met een papieren filter blijft dit stofje achter in het filter, zodat je dat niet binnenkrijgt bij het koffiedrinken. Of een (uitwasbaar) stoffen filter ook cafestol wegfiltert weet ik niet. RVS filters werken als een soort zeef met heel kleine gaatjes, dus die houden cafestol zeker niet tegen.
Zie o.a. https://koffieengezondheid.nl/koffie-ook-in-de-nieuwe-schijf-van-vijf/
Dit is een enorm oude post maar kwam bij m’n zoektocht wel bovenaan de lijst!
Ik heb een rvs filter(zonder papier er in) maar loopt opeens niet meer volledig door. Zou dit met het vettige te maken kunnen hebben, heeft er iemand een idee? Ik probeer juist een alternatief voor het papier namelijk.
Ik zet je vraag op m’n blog en hoop dat er vindingrijke medelezers zijn …
Goedenavond,
Ik had hetzelfde probleem.
Na twee keer goed laten koken met soda, doet het filter weer zijn werk!
ik erger me dood…..sinds enkele weken klapt mijn filter altijd dubbel, dus slappe koffie…….wordt inmiddels een duur kopje koffie……
het maakt niet uit wie de koffie zet, gaat niet steeds meer goed……..wat is er aan de hand?
wil je wel geloven dat ik daar ook last van heb. Geen idee wat er dan fout gaat. misschien hebben anderen tips?