Hoornaar of een reuzenwesp. Zoemen kunnen ze allemaal.

Hoornaar. Je zou zo maar in deze tijd van het jaar een steek van de reuzenwesp kunnen krijgen. Is dit gevaarlijk? Of valt het allemaal wel mee? Houd rekening met het leefgebied en hun gewoontes.

Hoornaar

hoornaar

Deze wesp is één van de meest bekende wespensoorten van Europa. In de volksmond ook wel paardenwesp, hoorntor of horzel genoemd.  Ons leefgebied wordt steeds warmer dus ook interessanter voor dit type insecten.

Hoe zie je het verschil tussen een gewone wesp of een hoornaar? Beiden zijn ze een zogenaamde vliesvleugelige en hebben ze een overwegend gele kleur met een zwarte dwarstekening op het achterlijf. Bij de hoornaar is de kop en het borststuk meer roodbruin tot donkerbruin. Ook de poten van de hoornaar zijn roodbruin. De hoornaar varieert qua grootte tussen 14 en 28 mm (de Hoornaar koningin kan tot 40 mm groot worden); de gewone huis-tuin-en-keuken wesp is tussen de 10 en 15 mm (de wesp koningin is maximaal 20 mm groot). Enorme verschillen. Tel je zegeningen als je zonder leesbril in het bos rond wandelt. Zie je ze niet dan hoor je ze wel: De werksters van de hoornaar komen luid brommend aanvliegen en kunnen gaan steken.

Verschil tussen leefwijze hoornaar en wesp

ziet er iets anders uit

Het nest van de hoornaar bestaat uit ongeveer 700 werkers (genderneutraal). In het nest van de ‘gewone’ wesp werken soms meer dan 25.000 exemplaren. De nesten bestaan uit afgeknaagd zacht hout. Dit vermengen ze met speeksel tot een grijzig papierachtig materiaal. De vormen van de nesten zijn heel verschillend. Wij zien in onze omgeving vaak een ballonvormig omhulsel, gebouwd door de huis-tuin-en-keuken wesp,  terwijl de hoornaar een schelpachtig nest bouwt. De hoornaar jaagt ook ’s nachts. Je zou ze dus kunnen zien bij je campinglamp op een mooie warme zomeravond ergens in augustus. Ze worden aangetrokken door andere vliegende insecten (prooidieren) die op het licht afkomen. Hun prooi bestaat uit: Muggen, vliegen, wespen, bijen en zelfs spinnen en vlinders. Ze kauwen dit tot een papje (weer met dat speeksel) en geven het aan hun larven. Zelf leven ze van boomwondsap en nectar.

wespennest is ballonvormig

Het nest van de hoornaar vind je meestal in bomen en struiken (dus niet te vochtig en bovengronds). Het nest van de gewone wesp vind je ook in gebouwen, schuren of spouwmuren en dakranden.  Het leefgebied van de hoornaar is vooral het oosten en het zuiden van Nederland, omdat hier veel bos- en zandgebieden zijn.  Maar door de extreem zachte winter komen ze nu ook voor in de noordelijke provincies. Nait te best, om het maar in het Gronings te zeggen.

Limonadewesp

dit is de wesp

De huis-tuin-en-keuken wesp, ook wel de limonadewesp genoemd, gaat zomers op zoek naar suikerhoudend voedsel. Omdat wij zo rond augustus veel buiten zitten en ijsjes eten zullen we ze regelmatig tegenkomen. Hoornaars voeden zich over het algemeen met kleinere insecten en plantensappen. Het zou zo moeten zijn dat we ze dus veel minder tegenkomen. Ik blijf het hopen. Volgens mij is het nogal indrukwekkend als je een 4 cm lange koningin voorbij ziet vliegen.

Wanneer gaat het mis?

blijf uit de buurt

Hoornaars raken overstuur als je binnen een straal van 5 meter van het (hun) nest komt. Als je niet uitgenodigd bent zijn ze behoorlijk chagrijnig.  Ze gaan dreigend zoemen en proberen je er zo van te overtuigen gewoon weg te gaan. Dat zou jij ook doen als er een inbreker voor je deur staat.  Ga gewoon weg en bemoei je met je eigen leven.  Mochten ze toch overwegen om je te prikken zou je nog ergens in het water kunnen springen. Alleen als je kunt zwemmen natuurlijk … .

Natuurlijke vijanden

de wespendief

De meeste mensen en dieren laten de hoornaar gewoon met rust omdat ze geen zin hebben in een pijnlijke steek.  Eén dier jaagt graag op ze; en dat is de wespendief. De wespendief is een unieke roofvogel met een meer dan uitgesproken voorkeur voor wespensoorten waaronder de hoornaar. Verhalen gaan zelfs zo ver dat een wespendief een hele kolonie hoornaar kan uitroeien en een nest kan vernietigen. Binnenhalen zou ik zeggen.

Aanvallen of niet?

bij meerdere steken altijd een arts waarschuwen

Raak niet in paniek. Dit heb ik al heel vaak gehoord als er een wesp in mijn richting komt. Niet slaan, gewoon rustig blijven zitten. Als je niet allergisch bent zijn duizend steken genoeg om het leven te laten.

De steek van een hoornaar is niet gevaarlijk, tenzij je er allergisch voor bent of bijvoorbeeld in je mond bent gestoken. De angel heeft geen weerhaken (in tegenstelling tot de bij) en kan met gemak meerdere keren prikken dus. Als je je na een steek niet lekker voelt, is het verstandig om naar de dokter te gaan. De steek van een hoornaar is overigens wel een stuk pijnlijker dan die van een normale wesp maar wel minder giftig omdat deze wesp dit normaal gesproken gebruikt voor het doden van kleine insecten. De angel van de hoornaar is langer en het gif komt sneller in de bloedbaan terecht.

voel je je zo? bel ook een arts

Bij het bestrijden van de hoornaar zou je het best een ongediertebestrijder kunnen bellen. Mocht het fout gaan en je wordt aangevallen door dit enorme insect, ben je niet blij.

Waar moet je op letten bij wespen- en bijensteken:

• 

  twijfel niet en kom in actie

  Als de lokale zwelling uitbreidt in de dagen na de steek met koorts en/of rillingen.

• Als je in je mond of keel gestoken wordt. Geef of neem een ijsklontje om op te zuigen en ga zo snel mogelijk naar een arts.
• Als je hevige jeuk krijgt, je gezicht gaat opzwellen, je wordt duizelig en gaat overgeven, of je krijgt buikloop en ademhalingsproblemen. Leg je benen hoger dan de rest van je lichaam totdat de arts arriveert.
• Als je heel veel steken gekregen hebt.

nog even een spreekwoord er tegen aan: Waar de bij honing uit zuigt, zuigt de spin vergif uit …