Eigenlijk. Waarom gebruiken we dit woord … eigenlijk? Zorgt het voor een duidelijke communicatieboodschap? Het meest duidelijke synoniem is werkelijk en/of in feite. Het is een woord om aan te geven dat het net iets anders is. Tegen beter weten in. Als je er eenmaal op gaat letten wordt het woord eigenlijk heel veel ge(mis)bruikt.
Weetje en geschiedenis
Vanuit de geschiedenis ‘eigenleke, eigheleec, eigentlijk, eighenleke, eychelic, eichentlich. De betekenis heeft zich vanuit het Duits al vroeg ontwikkeld vanuit het letterlijke ‘eigen’, van zichzelf. Heel vroeger met een t die door het wegvallen van de Nederlandse eind-n in de uitspraak, en daarmee ook in de spelling niet meer voorkwam. Het bijvoeglijk naamwoord wordt beperkt gebruikt in de schrijftaal. Het bijwoord daarentegen is redelijk populair en ontwikkelt zich als een soort stopwoord.
Eigenlijk
Luister eens een dag kritisch naar de radio of kijk TV. Bij ernstige gesprekken, luchtig commentaar en zelfs bij de nieuwsuitzendingen hoor ik het woord ‘eigenlijk’ constant. Zo langzamerhand hoort het in de categorie stopwoordjes. Om gek van te worden. Het wordt te veel gebruikt, het is niets zeggend en mysterieus. Hoe vaker je het gebruikt en hoort, hoe vreemder het klinkt. Dit leren we onszelf bewust of onbewust aan. Laat dit overbodige woord dan ook gewoon eens een dagje weg. Op deze manier wordt het een onzichtbare communicatie valkuil.
Probeer naar jezelf te luisteren of laat iemand eens kritisch naar je luisteren. Bij veelvuldig gebruik van ‘eigenlijk’ ben je niet duidelijk in je communicatie naar anderen. Hoe communiceer je als je bijvoorbeeld zegt: Eigenlijk heb ik het veel te druk om de ramen te wassen. Wat moet ik als toehoorder dan denken? Ze schuift haar werk aan de kant en gaat alsnog de ramen wassen of mag de ander beslissen of jij de ramen gaat wassen of niet? Wat bedoel je precies? Met het gebruik van dit (overbodige) woord laat je de ander de ruimte om het antwoord zelf in te vullen of zelfs te laten beslissen. Handig? Nee; onduidelijk en indirect. Net alsof je je wilt indekken.
Presentatie
Gebruik het zeker niet bij een presentatie. Je loopt dan het risico je boodschap te ondergraven. Dan kun je beter zeggen waar het op staat. Geef vanuit je eigen perspectief je mening en geef je grenzen aan. Stel je kwetsbaar op. Gebruik je dit overbodige stopwoord toch per ongeluk, corrigeer jezelf en vervang het door krachtig, versterkende woorden zoals ‘zonder twijfel’ en ‘absoluut’.
Lastig he?! Daarom probeer ik in onderstaande zinnen uit te leggen wat ik bedoel. Van deze zinnen druipt de onduidelijkheid en besluiteloosheid af.
- Eigenlijk zou ik meer tijd willen besteden aan mijn hobby …
- Mijn schoonmoeder zou eigenlijk eens moeten zeggen wat ze er echt van vindt.
- Eigenlijk wil ik wel een vakantie naar Amerika plannen, maar …
- We moeten eigenlijk een beslissing nemen.
Voor de taalliefhebber:
Bijvoeglijk naamwoord:
Het was de eigenlijke bedoeling om de kamer te behangen.
De eigenlijke oorzaak van het treinongeluk was het slechte weer.
Bijwoord:
Dat is eigenlijk een heel raar verhaal.
Het gaat eigenlijk heel goed met ons.
Synoniemen:
- Bijvoeglijk naamwoord: bepaald, bestaande, echt, eerlijk, feitelijk, heus, inderdaad, metterdaad, ongelogen, reëel, stellig, waar, waarachtig, waarlijk, wezenlijk.
- Bijwoord: in feite, inderdaad, metterdaad, realiter, welbeschouwd, werkelijk.
Sophocles himself (tragediedichter)
…. veel wijsheid ligt in korte of weinig woorden gesloten … (bron: Sophocles 496 vCr – 406 vCr.)
Eigenlijk wilde ik niet reageren. Maar schrijf je “wat je schoonmoeder er van vind” eigenlijk niet met dt?
Maar je hebt eigenlijk wel gelijk, niet dat ik aan je twijfelde voor wat betreft het woord eigenlijk. Je hebt eigenlijk dus groot gelijk. En hoewel ik eigenlijk geen tijd had om te reageren, heb ik het toch maar even gedaan. Eigenlijk erg goed van mij. Spaß bei Seite, is positief en met een knipoog bedoeld.
Ik ga direct kijken en aanpassen. Ook dit is constructief voor mij. Als ik perfect zou zijn had ik hier geen last van … dus ‘eigenlijk’ ben ik er blij mee …
Let maar op tijdens het tv kijken. Je wordt er mee ‘dood’ gegooid. Ach … niemand is perfect …
Gut ja nou je het zegt dat hoor je inderdaad heel veel!
Wat ook raar is als iemand zegt:”Ik moet je heel eerlijk zeggen..”
Dan denk ik meteen “Zo dus verder lieg je altijd?”
wahaa … inderdaad, ook zo’n gekke uitspraak. onze taal en wij zitten bijzonder in elkaar. Als je er op let kom je veel tegen.
Beste Herma, ik heb gegoogeld op het woord “eigenlijk”, omdat ik er ZIEK van word, zo vaak wordt het te pas en te onpas gebruikt. Ik wilde weten of meer mensen last hebben van deze specifieke woord-allergie.
Inderdaad, ik hoef maar 5 minuten de radio aan te zetten, en ik heb er alweer 6 te pakken;…”eigenlijk”.
Ongelooflijk; staan we niet meer voor wat we zeggen? Alsof we ons voortdurend voor de helft achter ’n gordijn verschuilen als we in gesprek zijn. Stop ermee, mensen, het is werkelijk een (heel irritante) plaag geworden…
geweldig he? het viel mij tijdens het televisie kijken op hoeveel mensen en vooral hoe vaak het woord eigenlijk wordt gebruikt. daarom mijn blog. stiekem hoop ik dat het gelezen wordt zodat we het woord een beetje verbannen uit onze taal. gebruik het als het echt nodig is.
Ja
We zijn een aantal jaren verder en het gebruik is bepaald niet afgenomen maar daadwerkelijk alleen maar erger geworden !
Zo ook het voorvoegsel ” super ” (kan alles zijn , goed of superslecht en ik hoor 100-den keren het woord” gewoon ” !
Ik wordt er eigenlijk gewoon super gek van !
Wahaa … mijn stopwoord is ook ‘gewoon’ en het woord ‘even’. Als we het maar herkennen en als iemand ons er maar op wijst.