Kou. Het is december en het is koud. We zetten massaal de kachel een graadje hoger en duiken diep onder onze dekbedden. Wat voor de een comfortabel voelt is voor de ander al snel te koud. Wat is kou eigenlijk? Hoe reageert je lichaam?

Kou, korte uitleg

wind en lage temperaturen dragen bij aan de kou

1. Kou is strikt genomen (het heersen van een lage temperatuur) een relatief begrip.  Als iets een lagere temperatuur in vergelijking andere temperaturen heeft, is het ten opzichte van de vergeleken temperatuur koud. Makkie tot zover.
2. 

   cordia subcordat

   Even op het andere been: De kou (Cordia subcordata) is een plant uit de ruwbladigenfamilie (Boraginaceae). Het is een 8-10 m hoge, groenblijvende boom met een brede, dichte kroon en een tot 60 cm dikke stam. De bladeren zijn afwisselend geplaatst, eirond tot elliptisch met stompe uiteinden, lichtgroen en glanzend aan de bovenzijde en dof aan de onderzijde. De bladschijf is 8-20 x 5-16 cm groot.  Maar dit even ter zijde.

Wat doet kou met ons lichaam

opvliegers op de Noordpool

Als je koud bent daalt je lichaamstemperatuur (normaal gesproken zo rond de 37 graden). De zogenaamde homeostase (balans in het lichaam) raakt verstoord. Wind, lage temperaturen en vochtige lucht dragen bij aan kou. Opvliegers of niet, het dalen van slechts 2 graden in je lichaamstemperatuur kan al voor problemen zorgen. Als de thermometer 30 graden aangeeft, bestaat er een aanzienlijke kans op overlijden.  Soms heb je het ultieme verlangen om je opvliegers op de Noordpool te bestrijden maar ook dan zal je lichaam een aantal mechanismen in werking zetten, om te voorkomen dat je lichaamstemperatuur daalt.
Je bloedvaten gaan zich vernauwen (vasoconstrictie). Hierdoor kan er minder bloed naar de ledematen stromen en blijft het

je bloedvaten vernauwen zich

warme bloed dicht bij het lichaam. Het eerste wat je merkt zijn koude handen en voeten. Daarna ga je rillen. Rillen is niets anders dan het onvrijwillig en snel samentrekken van spieren. Dit kost energie en levert warmte op, tot wel vijf keer de

normale waarden.

Naar buiten met Kerst

signalen naar je spieren

Ook op deze (tweede) Kerstdag kun je lekker naar buiten. Als het koud is buiten (en niet regent hopelijk) voel je direct dat je spieren zich aanspannen. Je bewegingsvrijheid is daardoor beperkt. Die eerste passen (op platte wandelschoenen) gaan wat minder soepel dan wanneer je warm bent. Je ziet er nu echt uit als een ouwe vrouw (dat voel je ook vast).  De signalen naar de spieren werken minder snel en minder effectief.  Je merkt dat je minder kracht hebt en moeite hebt met het uitvoeren van fijne motorische handelingen. Het wordt pas echt erg als je nodig moet plassen met koude vingers. Al die ieniemienie knoopjes lospeuteren. Draag lekker handschoenen; je huid blijft dan ook beter in tact. Schuurpapiervingers nodigen niet uit om je lieve partner bij de hand te pakken.

Meer en dieper ademhalen in de kou

zweet verdampen

Als je buiten bent op deze heerlijke extra Kerstdag ga je misschien diep ademhalen. Niet alleen om alle ergernis uit je lijf te blazen, maar ook je lichaam moet extra werken om die ademhaling in goede banen te leiden.  De verdamping van zweet op je lichaam zorgt voor afkoeling. Zweten doe ik nauwelijks. Heeft ook z’n nadelen maar ik loop het liefst met mijn jas open. Geen muts, geen dikke trui. Ik heb niet zo maar last van rillingen. Ziek wordt ik er ook niet van. Komt misschien ook omdat ik niet graatmager ben. Ik denk meer aan al die overtollige hormonen trouwens.

Maar de lucht die je inademt bevat vocht. Vocht dat wordt verwarmd door je lichaam en weer wordt uitgeademd. De warmte die op die manier verloren gaat zorgt er ook voor dat je lichaam afkoelt. Als de lucht erg koud en erg droog is haal je meer en dieper adem dan bij warme, vochtige lucht. En dus verlies je meer warmte. Letterlijk en figuurlijk. Vraag of de thermostaat bij je schoonfamilie iets naar beneden kan, praat over het overvloedige kerstdiner bij je schoonmoeder (met het vieze potje stoofpeertjes of) over de scheet van je zwager.

Vochtig houden

niet uitdrogen

Ook als het koud is moet je zorgen dat je voldoende vocht binnenkrijgt. Geen wijn, geen bier. Gewoon water. Helaas. Koude lucht kan namelijk weinig vocht vasthouden. Wij (ik), als overgangsspecialisten weten alles van uitdroging en vocht. Wist je dat kou er voor kan zorgen dat minder gevoelig bent voor dorstsignalen van het lichaam? Ik wist het niet.  Dorst heb ik altijd. Misschien moet je dan toch maar binnen blijven? Uitdrogen doen we toch wel. Is het niet van die chagrijnige schoonzus, of je stinkende zwager, is het wel van het eeuwige gezeur over ongewenste haargroei, rimpels en verzakkingen.

Alternatief

Dus bij deze een alternatief idee tegen de kou en tegen (geestelijke) uitdroging:

1. Steek een sigaar op tijdens het Kerstdiner en praat dom over zo saai mogelijke onderwerpen met je tafelbuurman. Eet alle hapjes op voor je aanschuift aan het kerstdiner, smeer geen Franse kaas op een toastje maar steek het hele geval gewoon in één keer in je mond. Niemand let toch op je als je vijftigplus bent.
2. 

   steek een sigaar op

   Kijk snikkend (al dan niet eenzaam in een hoekje) naar al die foto’s van toen je nog een super strakke twintiger was met (blonde) wapperende haren en dito rok. Maar wel met de wetenschap dat de vijftigers van vroeger beige regenjassen droegen onder hun kort gepermanente grijze kapseltjes en bij het schillen van de aardappels pleegzusterbloedwijn dronken. Zij waren na de geboorte van hun laatste kind uitgerangeerd. Wij niet. Wij rennen op hoge hakken met volle boodschappentassen, roeien op de sportschool en zetten tussen het lezen van literaire hoogstandjes met gemak een Indische curry op tafel.

Hoezo koude Kerst? Maak er samen wat van. Geef elkaar een extra knuffel, maak een compliment en zeg oprecht dat je van elkaar houdt.
Kleine moeite … dus begin er vandaag mee.