Sinterklaasfeest. Ieder jaar op 5 december geeft Sinterklaas onze kinderen een cadeau. Veel of weinig, klein of groot. Maakt niet uit. We zijn er allemaal druk mee.
Wie is eigenlijk die Sinterklaas. Het verhaal is gebaseerd op de bisschop Nicolaas van Myra. Een Griekse heilige die in de derde eeuw na Christus in Klein Azië (Lycië) leefde. Niet in Spanje dus. In onze tijd niet meer dan een statige, oude man met een witte baard. Als hij op zijn schimmel rijdt, draagt hij een rode mijter en een lange mantel.
Nicolaas stierf ergens tussen 312 en 365; op 6 december. Woonde en werkte in Turkije. Via de kerk breidde zijn werkterrein zich uit naar Europa. Zijn rustplaats is Bari (Italië). Bisschop Nicolaas was een markant figuur en heeft her der wat mensen gered en zelfs vanuit de dood tot leven gebracht. Hij werd uiteindelijk een beschermheilige van kinderen, zeelieden, slagers en kooplieden. Op Duitse en Franse kloosterscholen beloonde hij heel vroeger al, de ijverige leerlingen. Onzichtbaar op de achtergrond. Veel later, zo rond de 13e eeuw, werd zijn naamdag vastgesteld op 6 december. Feest vieren we op de dag ervoor. Op 5 december.
Sinterklaasmarkten
… in de schoen
Na het bezoek aan de kerk kocht men vroeger op de markt (Sinterklaasmarkt) geschenken voor het Sint-Nicolaas feest. Jongens kochten op deze gezellige markten speculaas aan voor een meisje. De Sint was in die tijd dus ook een beetje een huwelijksmakelaar.
Het zetten van een schoen is ontstaan door het gebruik in de Utrechtse kerk (1427), toen armen hun schoen in de kerk zetten en rijke burgers daar geld en eten in stopten. Kinderen vullen hun schoen nu met haver, stro of een wortel. Ondeugende kinderen vonden de volgende ochtend een roe of een zakje zout. Gelukkig veranderde de figuur van Sinterklaas in de loop van de tijd van een knorrige boeman tot een (bij de opvoeding horende) opa-achtige kindervriend.
Ongehoorzame kinderen
Deze kindervriend was in sommige verhalen eerst een afschrikwekkende zwarte man met kettingen aan zijn voeten. Ze noemden hem toen zelfs wel Zwarte Klaas. Hij intimideerde ongehoorzame kinderen en sloeg ze met zijn roe. Zijn knechtknecht stopte ongehoorzame kinderen in een zak en nam ze mee naar Spanje. Een verzinsel dat eigenlijk nergens op is gebaseerd. In de late 18e eeuw vormde men deze negativiteit om tot iets positiefs. De boeman werd afgeserveerd en de traditionele bisschop kwam gelukkig terug. De zak werd alleen nog gebruikt om de geschenken in te vervoeren. Na de Reformatie probeerden de Protestantse Predikanten dit kinderfeest af te schaffen. Rond 1600 was het in Delft zelfs verboden Sinterklaasfeest te vieren. Dus ook toen was er al onenigheid over het vieren van dit kinderfeest. Door deze ruzies binnen de kerken, werd Sinterklaas daarom een volksfeest.
Platteland
Klaasjagen was op het platteland populair maar in de grote steden werd er al snel een soort pakjesavond georganiseerd. Lawaai makende jongelui trokken potsierlijk verkleed, met onherkenbaar gemaakte zwarte gezichten, langs de huizen. Ze strooiden pepernoten en vroegen om geld of lekkers. Het onderwijs nam het feest op in de methodieken en door de massamedia ontstond een standaardisatie van dit feest. Surprise-avond, uitwisseling van cadeautjes met gekke verpakkingen en gedichten. Ik heb fantastische herinneringen aan deze avond. Met de hele familie in spanning afwachten tot de zak met cadeautjes voor de deur werd afgeleverd. Samen gedichten lezen en met rode wangen uitpakken. Later met mijn kinderen weer hetzelfde. Het heerlijk avondje van Sinterklaas.
Helper van Sinterklaas
speculaas
Tot de 19e eeuw had Sinterklaas geen vaste helper. Op oude afbeeldingen zie je hem soms wel met een paar zwarte duivels. Na een verhalenboek van Schenkman hebben een aantal zaken hun oorsprong gevonden. Een donkere knecht, de intocht en de stoomboot. De knecht was gekleed als een Moorse page (16e eeuw); pietermansknecht. Op veel portretten stond vroeger een Moor vaak afgebeeld als knecht (bediende). Die Moren deden dat werk niet vrijwillig. In Amerika worden ze gezien als stereotyperend en geassocieerd met de ‘blackface’ traditie. Witte artiesten die met zwarte schmink optreden om de spot te drijven met Afro-Amerikanen. Daarom word er nu een link naar de Slavernij gelegd. Nu zitten we midden in een discussie omdat er bezwaren zijn tegen het uiterlijk van Zwarte Piet. Ingegeven door associaties met het slavernijverleden.
vrijheid
Mee eens of niet mee eens? Dat is het voordeel van onze vrijheid tot meningsuiting. Laten we de discussies buiten de kinderen om voeren; niet over hun rug.
Leuk verhaal! Wij vierden Sinterklaas op dezelfde manier.