Molleboon. Ik had er wel van gehoord maar wist niet wat het was.
Molleboon
Tuinbonen
Tja. Op oudjaarsavond droeg een lieve buurvrouw een (gouden) molleboon aan haar ketting. Het gesprek kwam op spreekwoorden en gezegden. Ook op bijzondere woorden, zoals uitkafferen maar ook het woord molleboon. We zeggen het wel eens … Groninger Molleboon. Waarom eigenlijk? Ik ben in de boeken gedoken en las dat een molleboon een licht geroosterde en gezouten paardeboon (soort tuinboon) is. Typisch Groninger lekkernij; een snack (nootje). Ik heb ze nog nooit gehad. Groningers danken hun bijnaam aan de molleboon maar wellicht met een spottende ondertoon. Niet iedereen voelt zich dus aangesproken. Het heeft waarschijnlijk te maken gehad met de gewoon van de Groningers (stadjers) om de keuzeheren met behulp van bonen te kiezen. De vertegenwoordigers van alle stadswijken moesten blindelings een boon uit een zakje halen. Wie een witte boon pakte, mocht optreden als kiesman voor de de leden van het stadsbestuur. Bijzonder verhaal maar ja.
Oorsprong
Tuinbonen
De oorsprong van de naam molleboon kent meerdere varianten evenals de naam van de eerste bakker die de molleboon ‘ontdekte’ want ‘mol’ betekent ook wel mout. Dan zou het meer kunnen duiden op het mouten van gerst op een eestvloer. Het eesten gebeurt in een mouttoren; het groenmout wordt een dag gedroogd op een vloer met miljoenen kleine gaatjes om het ontkiemen te stoppen (lang verhaal kort). Maar aderen zeggen weer dat de mollebonen gebakken worden in een ‘mol’, een langwerpige ronde bak (uit één stuk hout). De volgende verklaring is er eentje uit Nederlands-Indië. Hier is een mol of molle een ronde bak van ijzer (lijkend op een wok zonder steel). Op Midden-Java worden mollebonen aangeprezen als snack. Zou de molleboon dan via de grote zee over zijn gevaren naar Indië? Misschien lijkt het gewoon op het Aziatische tuinboonzoutje; geimporteerd uit China.
Molleboonbakker
Molleboon bakker
Vroeger (zo vanaf 1918) werden mollenbonen alleen in de stad Groningen gemaakt. Geroosterd door de firma R. Warner. Maar de bekendste molleboonbakker was de heer Straatman. De productie werd in de zeventiger jaren gestopt door de concurrentie van de pinda. Gelukkig nu weer populair en ook weer te koop. Bij bijvoorbeeld Groninger VVV en winkels met streekproducten. Bijvoorbeeld in Bourtange en bij de borg Verhildersum.
Recept (mocht je dit überhaupt willen) …
Ingredienten: Tuinbonen en zout. Je kunt de gedroogde tuinbonen een nacht in handwarm water weken, spoelen en weer wegzetten in een ruimte zonder licht. Net zo lang tot ze gaan kiemen (meestal na 36 uur). Daarna in een zeef of vergiet goed laten uitlekken. Door en door droogwrijven met keukenpapier en/of met een schone theedoek. Daarna de bonen in de oven op een met bakpapier bekleede ovenplaat. Op 175 °C zo ongeveer 45 minuten poffen. Niet frituren; je kunt ze wel roosteren in een wok met een beetje olie. Afkoelen en licht bestrooien met zout. Over smaak valt niet te twisten. Ik vond het al met al een smakelijk verhaal.
Als geboren en getogen Drent ken ik uiteraard de bijnaam Grunniger Molleboon, maar ook die van de Friezen; ‘Bollekoppen’ (een ‘bol’ is een stier). Hoe Drenten genoemd worden/werden in onze buurprovincies weet ik niet, maar het zal allicht iets met de spreekwoordelijke schapen zijn. Ik weet alleen dat de inwoners van mijn geboortedorpje ‘Bruntinger stalpaolen’ genoemd werden, en de inwoners van het kerkdorp “Börker oelen”.
Maar terugkomend op de mollebonen; hoe die er uitzagen wist ik niet. Laat staan dat ik wist hoe ze smaakten. Daar kwam 4 jaar geleden verandering in toen we, -mijn zes broers en zussen en ikzelf-, onze verjaardag gezamenlijk vierden. We zijn allemaal binnen een tijdsbestek van zes weken jarig en wonen redelijk ver bij elkaar vandaan. Vandaar die gezamenlijke verjaardagviering.
Toevallig dat zes van onze neefjes en nichtjes op dat moment allemaal in Stad Groningen studeerden en ze hadden voor alle jarigen een pakketje met Groningse specialiteiten samengesteld. Daar zaten uiteraard ook ‘de originele Grunningse molleboon’ bij. Sindsdien weet ik niet alleen hoe geroosterde mollebonen eruit zien, maar ook hoe ze smaken. Persoonlijk vond ik ze wel lekker, maar vrouw Helena vond ze te hard. Ja, het is geen snack die je met een rietje verorberen kunt; je gebit moet ze wel aankunnen.
Ik vond het leuk omdat mijn buurvrouw een molleboon om haar nek had en we daarom het gesprek erop kregen.
Wat me net te binnen schoot; staat in het woordenboek van Ter Laan geen verklaring voor de molleboon? Ter Laan heeft heel veel geschreven over het Gronings en Groningse gebruiken, dus de molleboon zal zeker ook onderdeel ervan geweest zijn. Waarschijnlijk Simon Reker ook wel.